Tinh dầu Cỏ Cú

Cỏ cú (hương phụ) không chỉ là thực vật quen thuộc mà đây còn là vị thuốc y học cổ truyền được sử dụng phổ biến. Trong đó, những lợi ích từ chiết xuất cỏ cú đã được kinh nghiệm dân gian và các nghiên cứu khoa học đánh giá cao. Sau đây, Kobi mời bạn cùng khám phá những ưu điểm tuyệt vời mà tinh dầu cỏ cú (hương phụ) mang đến nhé.

1. Tổng quan về cỏ cú

1.1 Thông tin chung

Cỏ cú (hương phụ) là tên gọi chung của nhóm thực vật thuộc chi Cyperus, họ Cyperaceae. Theo tài liệu, nguồn gốc của cây còn tranh cãi, có thể từ châu Phi, châu Âu hoặc châu Á. Hiện nay, quần thể loài đa dạng gồm thành viên khác nhau như Cyperus stoloniferus, Cyperus scariosus, Cyperus rotundus…phân bố chủ yếu vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới như châu Âu, châu Á, châu Mỹ, châu Phi…Ở Việt Nam, thực vật xuất hiện khắp nơi với nhiều tên gọi như củ gấu, hương phụ…

1.2 Đặc điểm sinh trưởng và mô tả thực vật

Tùy theo loài mà đặc điểm sinh trưởng cũng như mô tả thực vật có đôi chút khác biệt. Sau đây xin thông tin về loài cỏ cú thường gặp là Cyperus rotundus:

• Thực vật dễ thích nghi với nhiều điều kiện khí hậu, khả năng sinh tồn mạnh mẽ nhờ hệ thống rễ phát triển nhanh và mạnh. Ở nước ta, đối với nhà nông đây là loại cỏ khó tiêu diệt nhưng lại là dược liệu quý nếu biết sử dụng đúng cách.
• Cỏ sống dai cao 20-60cm, có thân rễ hình chỉ, nằm bò dưới mặt đất, từng đoạn phình thành củ. Từ củ sẽ mọc lên thân khí sinh nhẵn, có 3 cạnh. Lá nhỏ hẹp và dài, gốc có bẹ ôm thân, đầu lá nhọn với gân chính giữa nổi rõ.
• Có khoảng 3-8 cụm hoa tụ lại trên ngọn cây, tạo thành hình tán, màu xám nâu. Hoa lưỡng tính, mỗi hoa gồm 3 nhị, dài chừng 2mm. Riêng nhụy có đầu núm chia thành 2 nhánh như lông tơ. Quả 3 cạnh, màu xám hay đen nhạt, bên trong thường chứa 1 hạt.

2. Đôi nét về tinh dầu cỏ cú

3.1 Đặc tính chung của tinh dầu cỏ cú

Tinh dầu cỏ cú (hương phụ), Cypriol essential oil, được tinh chế từ thân rễ của thực vật cùng tên. Thông qua phương pháp chủ yếu là chưng cất hơi nước tạo ra dung dịch có kết cấu lỏng nhẹ, hơi dính, màu vàng nhạt đến đậm hoặc nâu sáng. Điểm đặc sắc là mùi hương của tinh dầu, là sự hòa quyện giữa hương gỗ và đất ấm xen lẫn ngọt dịu của thảo mộc.

Bảo quản:

• Cẩn thận chứa tinh dầu cỏ cú trong lọ kín và đậy nắp chặt sau mỗi lần sử dụng.
• Cố gắng không đặt tinh dầu ở nơi có ánh sáng mặt trời trực tiếp chiếu vào.
• Trong quá trình dùng, nếu chiết xuất từ cỏ cú biến chất, có mùi lạ thì nên ngừng tiếp xúc.

3.2 Các hoạt chất giá trị của tinh dầu cỏ cú

Sau khi phân tích bằng kỹ thuật GC-MS, nghiên cứu đã thu được kết quả về thành phần hóa học chính của tinh dầu cỏ cú như sau:

• Tổng cộng có khoảng 30 thành phần đã được xác định, chiếm 94,7% tổng lượng.
• Trong đó thành phần chính gồm α-cyperone (38,46%), cyperene (12,84%) và α-selinene (11,66%).
• Tiếp theo là oxit β-caryophyllene (4,33%), (d)-limonene (3,62%), α-calacorene (3,14%), và γ-muurolene (3,13%).
• Ngoài ra, các thành phần khác (chiếm 0,13-1,58%) được tìm thấy có hàm lượng thấp hơn như acid béo, chất chống oxy hóa…

Một số hoạt chất nổi bật như:

• Caryophyllene: là hợp chất tạo mùi thơm thiên nhiên, xuất hiện trong nhiều loại tinh dầu thiết yếu.
• Limonene: phổ biến trong các tinh dầu họ chanh, cam, đem đến lợi ích như kháng khuẩn, chống oxy hóa…

3. Lợi ích của tinh dầu cỏ cú đối với sức khỏe

Hiện nay, những công trình nghiên cứu lâm sàng về lợi ích của tinh dầu cỏ cú còn hạn chế. Tuy nhiên, bước đầu, nhiều tín hiệu khả quan đã được ghi nhận.

3.1 Cỏ cú trong y học dân gian

Từ xa xưa, dân gian đã biết sử dụng cỏ cú (hương phụ) như vị thuốc chữa bệnh.

• Đây là thực vật được người cổ đại ở châu Phi, Trung Quốc, Địa Trung Hải…dùng làm thực phẩm, nước hoa, thuốc trong nhiều thế kỷ.
• Trong đông y, cỏ cú (hương phụ) có vị cay, đắng, tính bình, quy kinh Can, Tam tiêu. Là vị thuốc thảo dược có tác dụng lý khí, điều hòa kinh nguyệt, cân bằng chức năng tạng phủ, giảm đau, kiện Tỳ Vị…

3.2 Chiết xuất cỏ cú ảnh hưởng đến thần kinh

Một số dữ liệu ghi nhận những ảnh hưởng đến hệ thần kinh của chiết xuất từ cỏ cú.

• Tinh dầu có hoạt tính chống oxy hóa tuyệt vời, bảo vệ tế bào thần kinh trước sự phá hủy của các tác nhân bất lợi.
• Qua những thí nghiệm trên động vật, các nhà khoa học cũng đưa ra kết quả rằng, chiết xuất cỏ cú có khả năng ức chế quá trình dẫn truyền các xung thần kinh qua synap của tế bào vùng hải mã và bó tháp.

Như vậy, với áp lực công việc lớn cũng như cuộc sống ngày nay đầy tính cẳng thẳng và mệt mỏi, tinh dầu cỏ cú (hương phụ) là sự lựa chọn hợp lý. Bởi chúng sẽ mang đến cho bạn những trải nghiệm hương thơm tự nhiên ấn tượng. Đồng thời còn là liệu pháp hỗ trợ giấc ngủ, thư giãn tâm trí, giải tỏa lo âu,…

3.3 Kháng khuẩn

Trong nhiều nghiên cứu, khả năng tinh dầu cỏ cú kháng khuẩn đã được quan sát rõ rệt. Theo đó, chiết xuất chống lại các loại vi khuẩn như Bacillus subtilis, B. pumilus, Pseudomonas aeruginosa, Shigella flexneri, Aspergillus niger và Candida albicans…Bên cạnh đó, chúng cũng hoạt động ức chế lại một số mầm bệnh từ thực phẩm đối với cả khuẩn Gram dương và Gram âm. Do đó, những kết quả này có thể cung cấp bằng chứng sinh học cho ứng dụng thực tế của tinh dầu cỏ cú trong các ngành công nghiệp thực phẩm và dược phẩm.

3.4 Chống viêm giảm đau

Hầu hết các nhận xét đều đồng tình về tính giảm đau của cỏ cú và chiết xuất của chúng. Trong đó, tinh dầu cỏ cú khi kết hợp với động tác xoa bóp, massage đúng cách sẽ mang lại hiệu quả giảm đau, thư giãn cơ…Hơn thế, dịch chiết bằng cồn trong thí nghiệm ở chuột cho thấy tác dụng tăng ngưỡng kích thích đau. Ngoài ra, chúng còn được ghi nhận có hoạt tính chống viêm mạnh mẽ và hỗ trợ điều trị các bệnh lý viêm nhiễm.

3.5 Nguồn cung cấp chất chống oxy hóa dồi dào

Những minh chứng về ưu điểm của chất chống oxy hóa trong dầu cỏ cú (hương phụ) khá đa dạng. Một số thí nghiệm in vitro ghi nhận, thành phần hóa học cũng như chất chống oxy hóa của tinh dầu này có tiềm năng lớn trong việc bảo vệ cơ thể trước những tác nhân gây tổn thương DNA và độc tế bào. Từ đó mà có thể làm chậm quá trình bệnh lý như ung thư, lão hóa…Bên cạnh đó, hoạt động chống oxy hóa của chiết xuất cũng được đánh giá cao trong một loạt các nghiên cứu trong ống nghiệm, liên quan đến các gốc tự do gây hại và các phản ứng oxy hóa.

3.6 Tinh dầu cỏ cú và sức khỏe sinh sản

Theo tạp chí Trung Hoa y học, khi dùng cao lỏng 5% chiết xuất từ cỏ cú (hương phụ) đem thí nghiệm trên tử cung động vật có tác dụng ức chế sự co bóp của cơ quan này. Đồng thời chúng làm giảm trương lực cơ và làm dịu sự căng thẳng của tử cung. Điều này bước đầu được lý giải là vì trong thành phần dầu chiết từ thực vật có tác dụng gần tương tự hormone estrogen, nhưng không mạnh bằng.

3.7 Lợi hệ tiêu hóa

Hầu hết bộ phận của cỏ cú như lá, hạt…đều là nguồn chứa dầu dễ bay hơi, cùng với các hợp chất diệt khuẩn và diệt nấm hiệu quả. Chúng giúp cải thiện hệ tiêu hóa, kích thích sự thèm ăn và giảm kích ứng. Hơn nữa, chiết xuất này còn được phát hiện có tác dụng thư giãn đối với cơ trơn. Theo đó, một nghiên cứu trên thỏ ghi nhận, chiết xuất etanolic của thực vật có khả năng tạo ra hiệu ứng hạn chế các cơn co thắt khó chịu ở hồi tràng.

3.8 Liệu pháp chữa lành hô hấp tự nhiên

Một trong những tiềm năng của tinh dầu cỏ cú chính là phương thức chữa lành hô hấp tự nhiên. Đối với lợi ích này, bạn có thể dùng cỏ cú như nguyên liệu trong liệu pháp mùi hương thông qua việc hít thở, khuếch tán hương thơm, xông hơi…Những phân tử hơi nước nhỏ bé sẽ hòa quyện trong không khí và mang đến năng lượng phục hồi. Nhờ đó mà sát khuẩn đường hô hấp cũng như thông suốt các tắc nghẽn do đờm, nhầy tích tụ…

3.9 Tiềm năng hạn chế sự phát triển của vùng dưới cánh tay khi bôi ngoài da

Kết quả của thực nghiệm đánh giá tiềm năng về “Hiệu quả của tinh dầu cỏ cú (Cyperus rotundus) trong việc hạn chế vùng lông dưới cánh tay khi so sánh với giả dược và laser Alexandrite” cho thấy: Tinh dầu cỏ cú có hiệu ứng tương tự như tia laser Alexandrite trong việc giảm sự phát triển của lông nách (cả đen và trắng). Điều này được cho là do các flavonoid của dầu có hoạt tính kháng nội tiết tố nam-androgen. Theo đó, chiết xuất hoạt động tốt trên phần nang lông phụ thuộc vào androgen. Bao gồm phần lông trắng cũng như sẫm màu với tính an toàn, cũng như khả năng dung nạp cao. Thế nhưng, có lẽ vẫn cần thêm nhiều nghiên cứu rõ ràng và sâu hơn để xác nhận điều này.

4. Cách sử dụng tinh dầu cỏ cú hiệu quả

Tùy vào nhu cầu khác nhau mà bạn có thể linh hoạt sử dụng tinh dầu cỏ cú (hương phụ):

• Liệu pháp khuếch tán mùi hương cỏ cú lan tỏa và tràn ngập khắp không gian sống của bạn. Nhằm cải thiện hiệu suất và tính hữu ích bạn có thể trang bị thêm đèn xông, máy khuếch tán…
• Thoa tinh dầu cỏ cú (hương phụ) đã được pha loãng với dầu nền như nước, dầu dừa, dầu jojoba…tại các bộ phận cơ thể cần trị liệu. Đồng thời kết hợp thêm xoa bóp bấm huyệt để kích thích tuần hoàn, giảm đau, thư giãn cơ…
• Nhỏ (3-10 giọt) tinh dầu cỏ cú hòa tan với nước tắm, kem dưỡng, dầu gội, sữa tắm…
• Xịt tinh dầu cỏ cú vào khu vực muốn lưu giữ hương thơm như túi thơm, gối, quần áo,…
• Xông hơi: nhỏ 2-5 giọt tinh dầu cỏ cú vào chậu nước nóng hoặc máy xông hơi, che kín đầu. Sau đó, bạn hãy thư giãn và thưởng thức hiệu ứng từ hơi nước trị liệu mang lại.

5. Gợi ý sự kết hợp với tinh dầu cỏ cú

Xu hướng phối hợp tinh dầu với nhau không còn quá xa lạ đối với người tiêu dùng. Điều này có thể tạo ra mùi hương đặc trưng phù hợp với sở thích và cá tính riêng biệt. Theo đó, tinh dầu cỏ cú được gợi ý kết hợp với tinh dầu cam bergamot, nhục quế (cassia), xô thơm (clary sage), hoa cam (neroli), bưởi hồng (grapefruit), hoa nhài (jasmine)…

6. Điều cần lưu ý khi sử dụng tinh dầu cỏ cú

Đối với những đối tượng có tình trạng sức khỏe đặc biệt và nhạy cảm, khuyến cáo nên tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi sử dụng:

• Trẻ em nhỏ tuổi không được khuyến nghị sử dụng tinh dầu cỏ cú (hương phụ). Nguyên nhân là do các công bố chi tiết nghiên cứu trên đối tượng này vẫn còn chưa đầy đủ và hoàn thiện rõ ràng.
• Phụ nữ đang có thai và cho con bú cũng không nên dùng tinh dầu cỏ cú để tránh những biến chứng không đáng có. Cũng giống như một vài tinh dầu bay hơi khác, vài ý kiến cho rằng chiết xuất có thể kích thích tử cung co lại hoặc gây nên hiện tượng kinh nguyệt. Điều này có thể dẫn đến hậu quả là sẩy thai.
• Ngoài ra, trường hợp có tiền sử dị ứng với thành phần trong tinh dầu cỏ cú không nên dùng.

Sử dụng tinh dầu cỏ cú dù bằng bất kỳ cách thức nào cũng nên pha loãng với chất nền. Chú ý tuyệt đối không uống tinh dầu cỏ cú và lạm dụng lượng tinh dầu quá nhiều, kéo dài.

Khuyến cáo không được tiếp xúc trực tiếp tinh dầu với vị trí nhạy cảm như mắt, niêm mạc…nếu chẳng may bị dây dính phải hãy rửa sạch bằng nước mát và theo dõi tình trạng sức khỏe.

Khuyến khích việc thử tinh dầu cỏ cú trên vùng da nhỏ với mục đích kiểm tra kích ứng hoặc các phản ứng bất thường trước khi sử dụng trên cơ thể. Trong quá trình tận hưởng, nếu có các dấu hiệu dị ứng như choáng, nôn ói, phát ban, mụn,…hãy ngừng sử dụng.

7. Quy cách đóng gói

8. Tổng kết

Từ truyền thống xa xưa, cỏ cú (hương phụ) đã là dược liệu nổi bật trong y học cổ truyền. Không chỉ như vậy, tinh dầu cỏ cú được chiết xuất từ thảo mộc này cũng mang đến vô vàng lợi ích bất ngờ cho sức khỏe chúng ta. Mời bạn đến với Kobi để tìm hiểu sâu hơn về kho tàng tinh dầu thiên nhiên rộng lớn nhé.

9. Tại sao chọn Kobi?

Kobi tự hào là nhà nhập khẩu và phân phối các loại tinh dầu thiên nhiên, dầu thực vật chất lượng cao với giá cả cạnh tranh tại Việt Nam từ 2011. Đối tác của chúng tôi là các nhà sản xuất, nhà xuất khẩu cung cấp nguồn thực vật bền vững từ hơn 10 quốc gia, thu mua cây trồng từ nơi chúng phát triển tự nhiên và dồi dào. Mỗi đơn hàng đều đi kèm với GC-MS, COA và SDS để chứng minh dầu của chúng tôi là 100% nguyên chất và tự nhiên. Sự hài lòng của khách hàng là ưu tiên hàng đầu của chúng tôi và chúng tôi luôn sẵn sàng giải đáp mọi thắc mắc của bạn. Hãy liên hệ ngay hôm nay để tìm hiểu cách chúng tôi có thể giúp công việc của bạn phát triển như thế nào nhé!

10. Các chứng chỉ/chứng nhận

• GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

1. Cyperus rotundus L.: Traditional uses, phytochemistry, and pharmacological activities https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0378874115300799
2. Nut Grass facts and health benefits https://www.healthbenefitstimes.com/nut-grass/
3. Analysis and antimicrobial activity of the essential oil of Cyperus rotundus L. rhizomes https://www.semanticscholar.org/paper/Analysis-and-antimicrobial-activity-of-the-oil-of-Singh-Ali/ab4193fafca35668338516ad18beadcaf7230bda
4. Chemical Composition, Antioxidant, DNA Damage Protective, Cytotoxic and Antibacterial Activities of Cyperus rotundus Rhizomes Essential Oil against Foodborne Pathogens https://www.nature.com/articles/srep45231
5. Topical Cyperus rotundus Oil: A New Therapeutic Modality With Comparable Efficacy to Alexandrite Laser Photo-Epilation https://academic.oup.com/asj/article/34/2/298/289577?login=true
6. Đỗ Huy Bích và cộng sự, “Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam”, Tập I, 551-553.
7. Đỗ Tất Lợi, “Cây thuốc và vị thuốc Việt Nam”, trang 33-36.