Nổi hạch ở nách: Vị trí, nguyên nhân, cách chẩn đoán và điều trị

Hạch ở nách có thể là lành tính hoặc là dấu hiệu cảnh báo cho một bệnh lý nguy hiểm, ác tính. Khi phát hiện hạch nách, bạn không nên chủ quan, đặc biệt là khi kèm theo nhiều triệu chứng bất thường. Mọi người, bất kể giới tính, tuổi tác đều có thể có hạch nách. Vậy hạch ở nách là gì? Nguyên nhân, điều trị như thế nào?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS Lưu Thị Hải Anh - Khoa Nội Tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM

Hạch ở nách là gì?

Hạch là một tổ chức lympho thuộc hệ bạch huyết, có mặt ở nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể như nách, cổ, bẹn… Hạch đóng vai trò quan trọng đối với hệ thống miễn dịch. Hạch là những cụm bạch huyết có chức năng như bộ lọc, bẫy bất kỳ chất, sinh vật lạ nào mà nó cho là bất thường. Nếu “kẻ xâm nhập” mắc kẹt, hệ thống miễn dịch sẽ phản ứng bằng tình trạng viêm.

Tình trạng nách nổi hạch có thể đơn độc hoặc kèm theo hạch ở những bộ phận khác, ví dụ như cổ, bẹn, ổ bụng… Sự tồn tại, vị trí, tính chất của hạch cùng với những triệu chứng kèm theo (sốt, vã mồ hôi, sụt cân, chán ăn,…) có thể là dấu hiệu chỉ điểm nguyên nhân. (1)

Nguyên nhân của hạch ở nách

Nổi hạch ở nách là dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch phát hiện có gì đó bất thường, lúc đó nó sẽ kích hoạt những phản ứng để bảo vệ cơ thể.

Hiện có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng bị nổi hạch ở nách, được chia làm hai nhóm: nguyên nhân lành tính (không gây ung thư) và nguyên nhân ác tính (ung thư), cụ thể như sau: (2)

1. Nguyên nhân lành tính:

• Sự nhiễm trùng: Các hạch bạch huyết sưng là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang cố gắng chống lại tình trạng nhiễm trùng, bao gồm 3 loại:
  • Nhiễm trùng cục bộ, ví dụ như nhiễm trùng da do tụ cầu ở ngực hoặc cánh tay.
  • Nhiễm trùng khu vực, ví dụ như viêm họng liên cầu khuẩn có thể dẫn đến tình trạng nổi hạch ở cổ, nách.
  • Nhiễm trùng hệ thống, ví dụ như bệnh bạch cầu đơn nhân có thể gây ra tình trạng nổi hạch ở nhiều bộ phận trên cơ thể.
• Bệnh có từ trước: Bệnh u hạt tạo ra những cụm tế bào viêm có thể xâm lấn vào các hạch bạch huyết (ví dụ: bệnh sarcoidosis, bệnh lao…). Các bệnh tự miễn dịch như viêm khớp dạng thấp, lupus… cũng có thể khiến người bệnh có hạch ở nách, do hệ thống miễn dịch tấn công các tế bào bình thường, dẫn đến tình trạng viêm, nổi hạch vùng hoặc toàn thân.
• Thuốc: Tiêm vắc xin phòng ngừa một số loại virus như Covid-19, bệnh sởi… có thể làm nổi hạch bạch huyết một bên. Phản ứng này là dấu hiệu cho thấy vắc xin đã kích hoạt phản ứng miễn dịch. Bác sĩ khuyến nghị không nên tiêm vắc xin trước lúc chụp tuyến vú vì có thể gây nhầm lẫn với dấu hiệu của ung thư vú hoặc một số bệnh lý khác. Thuốc chữa động kinh như phenytoin cũng có thể làm sưng hạch bạch huyết.
• Một số nguyên nhân khác: Bên cạnh những nguyên nhân lành tính kể trên, hạch nách có thể xuất hiện trong một số trường hợp khác như sau khi bơm silicon vào vú, cho thấy cơ thể đang phản ứng với chất liệu lạ được cấy vào cơ thể…

2. Nguyên nhân ác tính

• Ung thư vú, nhất là khi bệnh đã tiến triển: Những hạch bạch huyết ở nách bị tế bào ung thư tấn công, dẫn đến tình trạng nổi hạch cứng chắc, không di động, xâm lấn mô xung quanh. Bác sĩ sẽ kết hợp tình trạng của bạch huyết với giải phẫu bệnh mô vú để xác định mức độ và giai đoạn bệnh.
• Ung thư hạch (Lymphoma) là một loại ung thư máu ác tính, đặc trưng bởi sự phát triển của các tế bào ung thư trong hệ thống bạch huyết.
• Bệnh bạch cầu là một loại ung thư máu, bao gồm tủy xương và hệ bạch huyết
• Ung thư đã di căn: Nghĩa là ung thư đã lan từ vị trí ban đầu (ví dụ như tuyến giáp, buồng trứng, tuyến tụy, phổi, đường tiêu hóa) đến những bộ phận xa của cơ thể, bao gồm cả các hạch bạch huyết.

Đối tượng bị nổi hạch ở nách

Tình trạng nổi hạch ở nách có thể xuất hiện ở nhiều đối tượng khác nhau trong nhiều trường hợp khác nhau, ví dụ như:

1. Nổi hạch nách ở nam giới

Với nam giới, ngoài những nguyên nhân khiến nách có hạch được đề cập ở trên còn lý do khác thường gặp là nút thắt cơ. Tình trạng này xuất hiện khi phái mạnh vận động phần thân trên quá sức hoặc quá thường xuyên. Hạch nách trong trường hợp này thường là dạng lành tính và tự khỏi. Để chữa trị hạch nách do nút thắt cơ, nam giới nên dành thời gian nghỉ ngơi, massage giãn cơ để hạch biến mất.

2. Nổi hạch nách ở nữ giới

Khi thấy có cục ở nách, chị em nên kiểm tra vú xem có phát hiện điểm bất thường hay không, ví dụ như:

• Kích thước và hình dạng vú bất thường (một bên méo mó và chảy xệ khác thường, một bên to hơn bên còn lại).
• Sờ thấy những cục u nhỏ trong vú.
• Chảy dịch đầu vú cũng là dấu hiệu của bệnh ung thư vú.
• Núm vú thay đổi (sần sùi, xẹp hơn, viêm hoặc có vảy, thụt sâu bất thường…).
• Sưng hạch tại các khu vực lân cận (ví dụ như hạch vùng cổ…).

3. Nổi hạch nách ở trẻ em

Ở trẻ em, một số bé sau khi tiêm vắc xin BCG từ vài tuần đến vài tháng có thể trẻ bị nổi hạch nách bên trái (tương ứng với bên tiêm ngừa). Thông thường, các hạch này ít gây đau, sốt, không dẫn đến mưng mủ và sẽ tự khỏi. Một số ít hạch phản ứng tấy đỏ, sưng to, đôi lúc chảy mủ khiến trẻ sốt, đau và quấy khóc.

Hạch ở nách có nguy hiểm không?

Trên thực tế, rất khó để sờ, cảm nhận được sự xuất hiện của hạch nói chung và hạch ở nách nói riêng. Chỉ khi tình trạng viêm nhiễm diễn ra nghiêm trọng thì hạch mới phát triển kích thước lớn, nổi lên một cách rõ ràng. Các hạch ác tính là loại nguy hiểm, tác động nghiêm trọng đến sức khỏe. Hạch lành tính hình thành nhằm mục đích bảo vệ cơ thể khỏi những tác nhân gây bệnh. Đa phần người có hạch lành tính đều không bị ảnh hưởng đến sức khỏe. Một số hạch lành tính có thể tự biến mất.

Đối với hạch ở nách, bạn có thể sờ được khi hạch nổi lên vì chúng thường mềm. Nếu ấn vào hạch sẽ gây ra cảm giác đau nhẹ và dường như hạch có khả năng di chuyển quanh vị trí nổi hạch. Hạch nách xuất hiện có thể kèm theo một vài triệu chứng như mệt mỏi, sốt, đau nhức người…

Chẩn đoán nổi hạch ở nách

Hạch nách thường có thể được xác định bằng cách khám thực thể hoặc phát hiện qua các phương tiện cận lâm sàng. Bác sĩ có thể phát hiện ra các hạch bạch huyết bị sưng trong lúc khám sức khỏe định kỳ ngay cả khi người bệnh không gặp triệu chứng. Để thu hẹp nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng hạch nách, bác sĩ có thể xem xét một số yếu tố, bao gồm:

• Kích thước của các hạch.
• Số lượng hạch bị sưng.
• Tình trạng đau, nhức hạch.
• Vị trí nổi hạch (đơn phương hay song phương).
• Tính nhất quán (xốp, mềm hay cứng).
• Các hạch xuất hiện riêng lẻ hay gắn với nhau.
• Tính di động (cố định hay di động).

Bác sĩ có thể dựa vào những triệu chứng kèm theo hạch nách để đưa ra chẩn đoán nghi ngờ, ví dụ như:

Triệu chứng Nguyên nhân nghi ngờ Đau khớp cấp tính, phát ban, yếu cơ, cứng khớp Tự miễn dịch Khó chịu, mệt mỏi, ớn lạnh, sốt Nhiễm trùng Lách to, tụt cân trên 10% trọng lượng cơ thể không rõ nguyên do Ung thư hạch, ung thư di căn Hạch cứng, không đau hoặc chắc chắn, cố định Ung thư Hạch sưng, xuất hiện vài ngày/tuần sau khi quan hệ tình dục HIV

Bác sĩ có thể chỉ định cho người bệnh thực hiện những xét nghiệm bổ sung để đưa ra chẩn đoán về nguyên nhân một cách chính xác.

Các xét nghiệm chẩn đoán hạch ở nách

Dựa vào việc khám thực thể, xem xét bệnh sử, bác sĩ có thể chỉ định cho người bệnh làm thêm một số xét nghiệm để chẩn đoán hạch ở nách, bao gồm:

• Protein phản ứng C (CRP): Xét nghiệm máu phát hiện tình trạng viêm tổng quát.
• Tốc độ máu lắng (ESR): Giúp phát hiện tình trạng viêm nhiễm trong cơ thể.
• Công thức máu: Số lượng bạch cầu (WBC) tăng gợi ý tình trạng nhiễm trùng.
• Kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh: Ví dụ như siêu âm vùng nách, chụp X-quang, chụp CT, MRI giúp bác sĩ chẩn đoán cấu trúc, hình thái hạch.
• Sinh thiết hạch bạch huyết: Là kỹ thuật lấy một mẫu mô từ hạch nách quan sát dưới kính hiển vi để tìm bản chất của tế bào lành tính hay ác tính.

Hạch ở nách không phải lúc nào cũng là dấu hiệu của bệnh hạch bạch huyết. Chúng có thể là khối u lành tính không liên quan đến hạch bạch huyết, ví dụ như:

• U Lipoma: Còn được gọi là u mỡ, là một khối u lành tính, xuất hiện do sự phát triển vượt mức của tế bào mỡ.
• Schwannoma: Là u thần kinh ngoại biên lành tính, nguyên nhân không được xác định rõ ràng, có thể do di truyền, chấn thương, phẫu thuật.
• U nang biểu bì: Là loại u ở da phổ biến, thường lành tính, tiến triển chậm và ít khi gây đau.
• U xơ tuyến: Khối u phát triển từ mô liên kết, có vỏ bọc, không đau, lành tính, có thể gặp ở một hoặc hai bên vú, có thể kéo dài đến nách.

Các tình trạng này thường có thể được phân biệt bằng kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh hoặc những thủ thuật khác, ví dụ như chọc hút bằng kim nhỏ (FNAC).

Cách điều trị hạch ở nách như thế nào?

Tùy vào bản chất hạch nách, bác sĩ sẽ chỉ định điều trị phù hợp:

• Hạch ở nách lành tính: Nếu có viêm thì triệu chứng thường là sưng, nóng, đỏ, đau. Cách điều trị tối ưu là dùng thuốc kháng sinh, giảm đau, chống viêm. Nếu hạch nách do u sợi, u mỡ… thì không cần điều trị ngay vì đây là loại hạch lành tính, người bệnh có thể theo dõi thêm.
• Hạch ở nách ác tính: Nếu do nguyên nhân ác tính thì bác sĩ phải lên phác đồ chữa trị rõ ràng, cụ thể. Người bệnh có thể được bác sĩ chỉ định thực hiện phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, liệu pháp miễn dịch… để điều trị tùy vào loại ung thư, tình trạng sức khỏe.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Người bệnh nên đến gặp bác sĩ thăm khám khi sờ thấy hạch ở nách, kèm theo một số dấu hiệu như:

• Hạch lớn hơn hoặc không nhỏ đi sau vài tuần.
• Hạch có màu đỏ.
• Hạch cứng, không đều hoặc cố định.

Người bệnh nên đi thăm khám càng sớm càng tốt khi bị sụt cân không rõ nguyên do, đổ mồ hôi ban đêm, sốt… bên cạnh tình trạng sưng hạch nách.

Địa chỉ khám hạch ở nách đáng tin cậy

Để thăm khám hạch ở nách, người bệnh nên chọn khám tại các bệnh viện uy tín, đáp ứng các tiêu chí: có đội ngũ y bác sĩ dày dặn kinh nghiệm, trang thiết bị chẩn đoán và phẫu thuật hiện đại, các dịch vụ tốt.

Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh hiện là cơ sở y tế uy tín cung cấp dịch vụ thăm khám, điều trị các bệnh lý về hạch bạch huyết, trong đó có hạch nách. Thông qua quá trình thăm khám, thực hiện các kỹ thuật cận lâm sàng (khi cần thiết), bác sĩ có thể chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây hạch ở nách, từ đó đề ra phác đồ chữa trị tối ưu, giúp người bệnh cải thiện sức khỏe.

Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh quy tụ đội ngũ bác sĩ giỏi chuyên môn, nhiều năm kinh nghiệm, đầu tư cơ sở vật chất hiện đại, trang bị các máy móc, thiết bị tân tiến đạt chuẩn quốc tế như: hệ thống máy siêu âm tổng quát cao cấp Acuson Sequoia, hệ thống chụp nhũ ảnh KTS Mammomat Inspiration, hệ thống chụp X-quang kỹ thuật số treo trần cao cấp GXR-52SD Ceiling System…

Với quy trình thăm khám, chữa trị an toàn, khoa học, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh có thể giúp người bệnh kiểm soát bệnh hiệu quả, nâng cao sức khỏe tổng thể và tránh gặp biến chứng nguy hiểm. Người bệnh có thể đặt lịch hẹn trước để không cần chờ đợi lâu khi đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh khám.

Câu hỏi thường gặp

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp về tình trạng bị nổi hạch ở nách:

1. Nổi hạch ở nách có phải bị ung thư vú không?

Nách nổi hạch có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh ung thư vú. Thế nhưng, triệu chứng nổi hạch ở nách chưa đủ để chẩn đoán chính xác bệnh ung thư vú. Không phải tất cả các trường hợp phụ nữ bị nổi hạch nách đều mắc ung thư vú, triệu chứng này có thể xuất hiện do những nguyên nhân khác. Ngay khi bị hạch nách kèm theo những dấu hiệu bất thường tại vú, chị em nên đến cơ sở y tế thăm khám để được bác sĩ chẩn đoán chính xác.

2. Dị ứng có thể gây sưng hạch ở nách không?

Dị ứng, bao gồm cả tình trạng dị ứng thuốc có thể gây nổi hạch nách. Thế nhưng, bị nổi hạch ở nách không phải là dấu hiệu phổ biến của phản ứng dị ứng.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Khoa Nội tổng hợp, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Nổi hạch ở nách có thể là triệu chứng của rất nhiều bệnh lý khác nhau, có nguyên nhân lành tính hoặc ác tính. Chỉ dựa vào triệu chứng hạch nách, người bệnh sẽ không thể tự chẩn đoán được rõ ràng nguyên nhân gây bệnh. Vì vậy, người bị hạch nách nên đến cơ sở y tế thăm khám sớm để được bác sĩ chẩn đoán chính xác và có phương pháp điều trị hiệu quả.