Bị viêm gan nên ăn gì, kiêng gì để hỗ trợ hồi phục, mau hết bệnh?

Viêm gan nên ăn gì và không nên ăn gì để hỗ trợ điều trị hoặc phòng bệnh tiến triển? Đây là thắc mắc chung của đa số người bệnh viêm gan vì dinh dưỡng là yếu tố góp phần quan trọng trong kiểm soát bệnh.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Nguyễn Anh Duy Tùng, Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Viêm gan là tình trạng trạng viêm nhiễm ở gan, thường do các virus viêm gan A, B, C gây nên. Viêm gan nếu không được can thiệp xử lý kịp thời sẽ tiến triển thành viêm gan mạn tính, người bệnh đối mặt với nguy cơ cao gặp các biến chứng nguy hiểm khác như xơ gan, suy gan và ung thư gan.

Vai trò của chế độ ăn cho người viêm gan

Viêm gan nên ăn gì trở thành nỗi băn khoăn chung của nhiều người, bởi chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong phác đồ điều trị viêm gan. Đây là một trong những yếu tố giúp thúc đẩy quá trình hồi phục và cải thiện chức năng gan cho người bệnh.

Bệnh viêm gan hiện chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn mà ưu tiên điều trị thuyên giảm triệu chứng lâm sàng kết hợp với điều chỉnh lối sống.

Trong đó, chế độ dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình bảo vệ sức khỏe của gan (1). Gan vốn là nơi chịu trách nhiệm lọc các chất độc từ thức ăn và đào thải chúng ra khỏi cơ thể. Một trong những chức năng chính của gan là tổng hợp protein, chuyển hóa các chất dinh dưỡng…

Vì vậy chất lượng của thực phẩm tiêu thụ có ảnh hưởng lớn đến chức năng và sức khỏe của gan. Việc người bệnh gan cần ăn uống theo đúng chế độ dinh dưỡng, hiểu rõ viêm gan nên ăn gì và kiêng ăn gì giúp ngăn chặn tình trạng tổn thương gan tiến triển nặng hơn, hỗ trợ quá trình hồi phục và cải thiện chức năng gan.

Viêm gan nên ăn gì?

1. Ăn đủ chất đạm

Viêm gan nên ăn gì? Người bệnh viêm gan cần bổ sung chất đạm (protein). Đây cũng là nhóm chất đứng đầu trong danh sách người bị gan nên ăn gì. Chất đạm có khả năng giúp tái tạo các mô và tế bào tổn thương. Đồng thời, đạm cũng ngăn ngừa tích tụ chất béo trong cơ thể và chống độc, có tác dụng tốt cho người bị tổn thương gan do viêm. (2)

Khi gan suy giảm chức năng, người bệnh gan nên lựa chọn nguồn đạm dễ chuyển hóa, đến từ thực vật.

Nguồn đạm động vật dù không nằm trong danh sách người bị viêm gan kiêng ăn, tuy nhiên cũng không phải là lựa chọn thực phẩm tối ưu khi nói đến viêm gan nên ăn gì. Đạm động vật là đạm hoàn chỉnh, thời gian chuyển hóa nhiều hơn so với đạm thực vật. Do đó, người bệnh nên ưu tiên lựa chọn nguồn đạm đến từ thực vật sẽ giúp gan không bị quá tải trong hoạt động chuyển hóa chất, vẫn nhận được những lợi ích sức khỏe đến từ đạm.

Những thực phẩm giàu đạm mà người bệnh gan nên ăn bao gồm: đậu hũ, trứng, sữa, các loại thịt trắng như gà và cá, thịt lợn nạc…

Điều quan trọng là phải ăn đủ protein để tránh dư thừa hay thiếu hụt. (3)

2. Ăn đủ lượng carb cần thiết

Viêm gan nên ăn gì? Tinh bột hoặc carb đóng vai trò quan trọng trong chế độ dinh dưỡng người bị viêm gan. Khi gan bị viêm và tổn thương, cơ thể sẽ mất đi một lượng glycogen nhất định. Trong đó, glycogen là một chất được dự trữ bên trong cơ và gan, là nguồn năng lượng hoạt động cho những cơ quan khác.

Bản thân tinh bột cũng là một trong 3 loại chất đa lượng chính mà cơ thể cần nạp vào mỗi ngày. Vì vậy, việc ăn đủ lượng carb cần thiết giúp người bệnh viêm gan giữ được lượng sức khỏe nhất định, hạn chế tình trạng mệt mỏi, suy nhược do triệu chứng viêm gan gây ra.

Người bệnh gan nên ăn gì để có thể bổ sung đủ lượng tinh bột trong ngày. Những thực phẩm có chứa chất bột đường và tinh bột giúp cơ thể hấp thu lượng glycogen vừa đủ được khuyến khích cho người bệnh gan bao gồm: bánh mỳ, gạo, mật ong, trái cây.

Để sức khỏe được tối ưu, người bệnh viêm gan nên ưu tiên chọn bổ sung chất bột đường từ trái cây có độ ngọt tự nhiên. Chìa khóa chính để xây dựng chế độ ăn cho người bệnh gan là không làm tăng áp lực lên gan. Trái cây tự nhiên là một trong những lựa chọn hàng đầu cho người bệnh.

3. Tăng cường thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất

Thực đơn người bị viêm gan nên ăn gì? Nhóm giàu vitamin và khoáng chất thuộc những thực phẩm tốt giúp gan thải độc. Phần lớn trong các loại trái cây có chứa những vi chất có lợi cho sức khỏe như vitamin B1, B6 và B12, canxi, kali và sắt. Những loại vi chất này có tác dụng thúc đẩy quá trình chữa lành các mô gan bị tổn thương, chống oxy hóa và tăng cường đề kháng cho cơ thể người bệnh.

Một số loại trái cây tốt, giàu vitamin và khoáng chất, nằm trong danh sách viêm ăn nên ăn gì mà người bệnh được khuyến khích ăn như bưởi, táo, chuối, nho.

4. Ưu tiên món thanh đạm, nhạt và ít gia vị

Chế biến thực phẩm thanh đạm, ít gia vị giúp giảm tải áp lực cho gan. Người bệnh viêm gan không nên ăn uống quá kiêng khem mà cần lưu ý cách chế biến thực phẩm. Không nhất thiết phải cắt bỏ hoàn toàn gia vị ra khỏi bữa ăn, tuy nhiên cần kiểm soát liều lượng sử dụng vừa đủ.

Món ăn quá nhiều gia vị sẽ làm tăng áp lực cho gan. Đối với người bệnh phải cân nhắc yếu tố bệnh viêm gan nên ăn gì và viêm gan kiêng ăn gì thì việc chế biến thức ăn thanh đạm, ít gia vị càng cần chú ý. Điều này tránh cho gan phải làm việc quá nhiều gây suy giảm chức năng.

Đôi khi triệu chứng của viêm gan dễ bị nhầm lẫn với triệu chứng thông thường khác và bị bỏ qua. Điều này dễ khiến bệnh âm thầm tiến triển thành viêm gan mạn, thậm chí suy gan. Việc điều chỉnh lượng gia vị sử dụng trong mỗi bữa ăn góp phần giảm áp lực cho gan, phòng bệnh tiến triển nặng hơn.

5. Ưu tiên các thức ăn dễ tiêu hóa

Thức ăn dễ tiêu hóa, có kết cấu dạng lỏng như canh, súp… giúp cho quá trình tiêu hóa được diễn ra dễ dàng hơn. Gan thực hiện chuyển hóa và lọc chất thải. Khi gan rơi vào tình trạng quá tải, bệnh viêm gan sẽ diễn tiến nặng nề hơn. Người bệnh viêm gan cũng có những thay đổi trong ăn uống, hệ tiêu hóa hoạt động chậm hơn so với người khỏe mạnh, dễ gây ra tình trạng mệt mỏi, chán ăn và trướng bụng. Ưu tiên thức ăn dễ tiêu hóa và nắm rõ viêm gan nên ăn gì sẽ giúp người bệnh hồi phục dần và ổn định lại chức năng gan.

6. Chọn thực phẩm an toàn, ưu tiên thực phẩm sạch

An toàn vệ sinh thực phẩm là tiêu chí hàng đầu trong việc bảo vệ sức khỏe, nhất là đối với người bệnh. Bên cạnh việc nắm rõ viêm gan kiêng ăn gì và viêm gan nên ăn gì thì yếu tố an toàn thực phẩm cần được đảm bảo để tránh bệnh biến chuyển xấu do sự xâm nhập của vi khuẩn, virus xâm nhập vào cơ thể và gan. Người bệnh gan cần rửa sạch các loại thực phẩm tươi sống trước khi chế biến, hạn chế ăn đồ sống, tái để ngăn ngừa vi khuẩn.

Viêm gan kiêng ăn gì?

1. Không uống rượu bia

Viêm gan nên ăn gì? Bia rượu là thức uống người bệnh viêm gan cần tuyệt đối loại bỏ. Bia rượu hay thức uống có cồn đều chứa ethanol. Đây là chất mà khi đi vào trong cơ thể người sẽ tự chuyển hóa thành một loại chất có hại cho gan, cũng là nguyên nhân ra các bệnh gan thường thấy như viêm gan và thoái hóa gan nhiễm mỡ. Nếu sử dụng bia rượu trong khi đang bị viêm gan, hoặc đang điều trị viêm gan thì người bệnh sẽ có nguy cơ mắc phải cá biến chứng nguy hiểm như xơ gan, ung thư gan… (4, 5)

2. Tránh các món ăn chiên xào, nhiều dầu mỡ

Những món ăn chứa nhiều dầu mỡ hoặc lượng cholesterol cao cũng nằm trong nhóm người bệnh viêm gan cần tránh sử dụng. Tương tự với rượu bia, dầu mỡ, thức ăn có cholesterol cao là những nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh gan nhiễm mỡ. Dù là người đang bị viêm gan hay khỏe mạnh đều không nên ăn những loại thực phẩm này để đảm bảo sức khỏe cho gan.

3. Món ăn chứa nhiều gia vị không tốt cho người bị viêm gan

Người bệnh viêm gan vẫn có thể nêm nếm gia vị khi chế biến thức ăn, nhưng liều lượng nên ít hoặc vừa đủ. Gia vị không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra những bệnh lý về gan hay khiến tình trạng bệnh trở nặng hơn. Tuy nhiên, quá nhiều gia vị sẽ khiến thức ăn khó tiêu hóa hơn, cả gan và hệ tiêu hóa cần gia tăng hoạt động để tiêu hóa và sàng lọc chất dinh dưỡng. Điều này khiến gan vốn đang bị tổn thương do viêm, lại chịu thêm áp lực, nguy cơ gây ra những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.

4. Món ăn tái sống, lên men

Thức ăn tái sống, đồ lên men vốn chứa nhiều vi khuẩn, độc tố không tốt, không phải là loại thực phẩm mà viêm gan nên ăn gì. Cơ thể người khỏe mạnh có đủ chức năng để tách lọc và đào thải độc tố từ thức ăn. Tuy nhiên, ở người bệnh viêm gan, chức năng gan không còn hoạt động tốt như người có gan khỏe mạnh. Vi khuẩn và độc tố trong thức ăn dễ dàng tấn công khiến sức khỏe gan trở nên nghiêm trọng hơn.

5. Các thực phẩm chế biến sẵn

Thực phẩm đóng hộp, chế biến sẵn chứa một lượng cao chất bảo quản. Thức ăn chế biến sẵn cũng chứa nhiều gia vị như chất béo xấu, dầu mỡ, đường, muối… Lúc này, gan cần phải làm việc nhiều hơn để có thể chuyển hóa hết các thực phẩm này.

6. Thực phẩm nhiều đường, chất tạo ngọt

Chất tạo ngọt có trong bánh kẹo, nước ngọt hay nước ép đóng hộp… đều không thân thiện với sức khỏe gan. Tương tự như gia vị, nếu phải tiêu thụ quá nhiều đường, cơ quan chịu tổn thương do làm việc quá tải là gan.

Chất tạo ngọt còn là nguyên nhân gây tăng cân. Người bệnh cần đưa các thức ăn có nhiều chất tạo ngọt vào danh sách câu hỏi viêm gan nên ăn gì tránh nguy cơ tiến triển thành gan nhiễm mỡ.

7. Tránh ăn các thực phẩm lạ vì có thể bị dị ứng

Người bệnh viêm gan không nên ăn những thực phẩm lạ hay có cách chế biến không quen thuộc, nhất là trong giai đoạn điều trị. Điều này giúp cho gan tránh được các yếu tố gây hại và sớm hồi phục.

Nguyên tắc xây dựng chế độ ăn cho người viêm gan

Vậy người viêm gan nên ăn gì? Người bệnh viêm gan không cần ăn quá kiêng khem mà nên đa dạng trong lựa chọn thực phẩm để mang đến nguồn dinh dưỡng đa dạng cho cơ thể, tăng cường sức khỏe cho gan. Người bệnh nên quan tâm đến việc cân bằng các chất đa lượng chính như tinh bột, đạm và chất béo tốt, bổ sung các chất vi lượng, vitamin và khoáng chất để thúc đẩy quá trình lành thương cho gan.

Người bệnh cũng cần chú ý đến một số thói quen ăn uống để giúp gan có thể nhận được tối đa lượng chất dinh dưỡng cần thiết và nhanh chóng hồi phục. Những nguyên tắc ăn uống chung cho người viêm gan gồm:

• Cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng
• Chia nhỏ bữa ăn để kiểm soát lượng thức ăn nạp vào, giảm áp lực cho gan
• Hạn chế hoặc tránh bia rượu, thực phẩm giàu mỡ, đường, muối. Kiểm soát liều lượng sử dụng gia vị

Gợi ý thực đơn cho người viêm gan

Dù là không có nguyên tắc khắt khe nào cho việc viêm gan nên ăn gì, người bệnh viêm gan không bắt buộc tuân theo chế độ ăn nào nhưng vẫn cần tuân theo những quy tắc nhất định. Điều này nhằm tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ làm thuyên giảm những triệu chứng lâm sàng của viêm gan.

Thực đơn của người viêm gan có thể luân phiên ăn những món gợi ý sau đây để cung cấp đầy đủ 3 nhóm chất chính cho cơ thể:

• Thịt nạc, thị trắng như gà, cá…
• Trái cây, ngũ cốc nguyên hạt (6)
• Các loại rau họ cải

Người bệnh viêm gan cũng cần chú ý liều lượng các chất có trong thực phẩm để sử dụng hợp lý, không gây ảnh hưởng đến gan như sắt (có nhiều trong nội tạng động vật, các loại dầu, gà tây và bông cải xanh), vitamin A, vitamin B3, vitamin C, vitamin D.

Dù không có những yêu cầu khắt khe như viêm gan kiêng ăn gì, viêm gan nên ăn gì… nhưng bằng việc tuân theo những lưu ý trong lựa chọn thực phẩm, người bệnh có thể chủ động hỗ trợ kiểm soát bệnh, giữ gìn sức khỏe gan.

Khoa Dinh dưỡng Tiết chế, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là một trong những địa điểm đáng tin cậy để người bệnh có thể thăm khám, tư vấn chế độ ăn phù hợp với tình trạng bệnh lý của mình. Bác sĩ sẽ dựa trên sức khỏe, thể trạng, các vấn đề của người bệnh để thiết kế thực đơn dinh dưỡng phù hợp, giúp người bệnh duy trì sức khỏe tốt nhất.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Bài viết đã phần nào cung cấp thêm thông tin về vấn đề viêm gan nên ăn gì, viêm gan nên ăn gì cũng như cách lựa chọn, xây dựng thực đơn cho người bệnh viêm gan. Người bệnh nên kết hợp với tái khám định kỳ, dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ và thực hiện lối sống khoa học để cải thiện bệnh hiệu quả.