Hoa ti gôn là một loài hoa đẹp mang hình dáng như trái tim vỡ, và cũng chính hình dáng ấy là bắt nguồn của một câu chuyện tình buồn của người con gái xinh đẹp mang tên Ti gôn. Và cũng từ ấy người ta thường bảo nhau rằng những người thiếu nữ yêu thích loài hoa tím thơ mộng này thường có một tâm hồn đa sầu đa cảm.
“Có một loài hoa như con tim vỡ
Ở trên cành cao đỏ hồng rướm máu”
Chuyện kể rằng, ở một làng nọ ngày xưa có một người con gái vô cùng xinh đẹp lại nết na thùy mị, ngoan hiền được gọi là Ti gôn. Nàng Ti gôn này được sinh ra trong một gia đình của vị tù trưởng giàu có danh gia vọng tộc, đầy của cải, uy quyền được nhiều người biết đến và nể sợ,…
Vừa xinh đẹp lại là con gái của gia đình uy quyền, tuổi vừa lên đôi tám, nét ngọc mày ngà, trăng tròn nên nàng Ti gôn được rất nhiều chàng trai từ trong và ngoài làng yêu thích muốn lấy nàng về làm vợ. Không chỉ thế, nàng Ti gôn còn có giọng hát trời phú thánh thót như chim sơn ca cao vút mà chỉ cần nghe thấy sẽ làm sa đắm lòng người.
Người trong làng kể lại rằng, mỗi lần nàng Ti gôn cất cao tiếng hát sẽ làm vạn vật thẩn thờ, chim ngưng hót, cá ngừng bơi lội, con người ngẩn ngơ. Một tiếng hát của nàng Ti gôn xinh đẹp như làm thiên nhiên như tan chảy vượt qua trên ngọn gió, theo dòng thác đổ, lên trên ghềnh đá mà làm say lòng người.
Rồi lần lượt biết bao chàng trai tài giỏi giàu có nhất làng đem lễ vật đến hỏi cưới nàng Ti gôn nhưng cuối cùng vẫn chỉ nhận được sự từ chối từ nàng. Những chàng trai kia dù có dùng cách nào cũng không thể nhận được sự đồng ý từ nàng bởi trái tim nàng Ti gôn đã trao cho chàng trai Pho nin trong làng. Và chàng Pho nin này chỉ là một chàng trai mồ côi lại vô cùng nghèo khổ. Những thứ chàng trai có chỉ vỏn vẹn không gì khác ngoài một chiếc sáo trúc cũ và cái chòi rách.
Dù hoàn cảnh khó khăn nhưng điều đó không ngăn cản được tình yêu mà Ti gôn dành cho Pho nin. Trái tim của cô nàng vẫn dành trọn cho chàng, họ thường xuyên hẹn hò nhau gặp bên bờ suối và trao cho nhau những hứa chân thành mãi không bao giờ thay đổi. Nàng Ti gôn chung tình nguyện dành cả tình yêu của mình cho chàng và trái tim nàng mãi chỉ có một mình chàng mà thôi.
Nhưng mọi chuyện không suôn sẻ và tình yêu của hai người không đẹp như mơ. Gia đình nàng Ti gôn biết được và ra sức ngăn cấm hai người. Cha nàng Ti gôn ra sức lập âm mưu đưa chàng Pho nin vào rừng sâu để giết chết chàng. Còn Ti gôn thì bị nhốt giữ giam cầm chặt chẽ trong phòng kín. Kể từ ngày đó, trái tim của nàng Ti gôn cũng như đã chết, Ti gôn không ăn uống và cũng không còn cất giọng hát. Suốt ngày nàng Ti gôn chỉ mở miệng và nhắc đến tên người mình yêu thương.
Về phía gia đình nàng Ti gôn, cha mẹ nàng đã nhận lời gả nàng cho một vị tù trưởng làng bên và chuẩn bị lễ cưới kéo dài cả một tuần vào tuần sau.
Nhưng ch mẹ Ti gôn đâu biết được trái tim nàng chỉ mãi trao về một người đàn ông là Ti gôn. Vào ngày hôn lễ nàng Ti gôn đã đào vách và chạy trốn. Nàng chạy mãi vào rừng sâu theo hướng vô định đi mãi đi mãi,…
Suốt ba ngày ba đêm nàng Ti gôn cứ chạy mãi chạy mãi không ăn uống, nước mắt cũng thế tuôn rơi không ngừng. Chuyện nàng Ti gôn cùng những đau khổ của nàng cũng không ai biết ngoài bầy chim Tước. Chim Tước chứng kiến cảnh nàng Ti gôn kiệt sức ngã gục đau khổ dưới gốc cây cổ thụ già nhưng miệng vẫn không ngừng gọi tên người mình yêu thương.
Sau một tuần tìm kiếm theo lối bầy chim Tước chỉ đường thì mọi người tìm thấy nàng Ti gôn chết dưới gốc cây. Và mọi người càng kinh ngạc hơn khi thấy nơi trái tim vỡ của nàng Ti gôn mọc lên một cây dây leo xanh ngắt. Và những cây dây leo này về sau mọc ra những bông hoa hình trái tim màu đỏ như màu máu. Hình trái tim vỡ như tượng trưng cho trái tim của nàng Ti gôn tan vỡ vì câu chuyện tình buồn của mình.
Và kể từ đó, theo những gì người ta kể lại mà loài hoa trái tim vỡ này được gọi theo cái tên của nàng Ti gôn xinh đẹp - Hoa ti gôn.
