Ngò rí không chỉ là một loại rau gia vị giúp món ăn thêm hấp dẫn mà còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe tuyệt vời. Việc thường xuyên bổ sung ngò rí vào thực đơn hàng ngày có thể giúp bảo vệ tim mạch, hạ huyết áp, giảm đường huyết và tăng cường sức khỏe xương khớp. Dưới đây là những công dụng đặc biệt của ngò rí mà có thể bạn chưa biết.
1Ngò rí là rau gì?
Rau mùi, hay còn được gọi là ngò rí, ngò thơm, hoặc mùi ta, có tên khoa học là Coriandrum sativum L, thuộc họ Hoa tán (Apiaceae). Đây là một loài thực vật vô cùng quen thuộc trong ẩm thực Việt Nam, thường được dùng để làm gia vị, giúp tăng thêm hương vị và sự hấp dẫn cho các món ăn hàng ngày. [1]
Rau mùi có nguồn gốc từ vùng Tây Á và châu Phi, sau đó lan rộng và trở nên phổ biến tại nhiều quốc gia nhiệt đới, trong đó có Việt Nam. Tại Ấn Độ và Trung Quốc, rau mùi được trồng với quy mô lớn không chỉ để làm dược liệu mà còn để chưng cất tinh dầu, phục vụ cho ngành công nghiệp mỹ phẩm.
Rau mùi là cây thân thảo, chiều cao trung bình từ 30-50cm, với nhiều nhánh và lá nhỏ có hình răng cưa, tỏa ra mùi thơm dễ chịu. Cây còn có khả năng ra hoa màu trắng hồng, hoa nở thành cụm ở đầu ngọn. Khi hoa tàn, cây sẽ tạo ra quả hình cầu, đường kính từ 2-4mm, được thu hoạch để làm dược liệu hoặc gia vị.
Rau mùi, hay còn được gọi là ngò rí, ngò thơm, hoặc mùi ta, có tên khoa học là Coriandrum sativum L
2Giá trị dinh dưỡng của ngò rí
Cây ngò rí là một nguồn dưỡng chất phong phú, bao gồm:
- Linalool.
- Tinh dầu.
- Coriandrol.
- Phellandrene.
- Limonene.
- Kali.
- Sắt.
- Chất xơ.
- Terpinene.
- Myrcene.
- Các vitamin quan trọng như vitamin A, vitamin C, vitamin B, vitamin E.
- Magie.
- Beta-carotene.
- Axit folic.
Ngoài ra, quả ngò rí còn chứa tinh dầu, chất béo, protein, và xenluloza, góp phần cung cấp đa dạng dưỡng chất cho cơ thể.
3Các tác dụng của ngò rí đối với sức khỏe
Cải thiện sức khỏe tiêu hoá
Chất xơ có trong ngò rí hoạt động như một chất nhuận tràng tự nhiên, giúp kích thích tiêu hóa, giảm đầy hơi, giảm buồn nôn và cải thiện vị giác, từ đó giúp bữa ăn trở nên ngon miệng hơn.
Ngoài ra, các thành phần như linalool, borneol, cineole và limonene trong ngò rí còn có khả năng tiêu diệt nấm và vi khuẩn gây hại trong đường ruột, hỗ trợ ngăn ngừa và điều trị tiêu chảy hiệu quả.
Chất xơ có trong ngò rí hoạt động như một chất nhuận tràng tự nhiên, giúp kích thích tiêu hóa, giảm đầy hơi, giảm buồn nôn và cải thiện vị giác
Giải độc gan
Ngò rí không chỉ được biết đến như một loại gia vị mà còn có nhiều lợi ích cho sức khỏe, đặc biệt là khả năng giải độc gan. Với thành phần chứa apigenin và myristicin, ngò rí giúp tăng cường hoạt động của các enzyme thải độc trong gan, từ đó nâng cao hiệu suất của quá trình thải độc.
Với thành phần chứa apigenin và myristicin, ngò rí giúp tăng cường hoạt động của các enzyme thải độc trong gan
Hạ đường huyết
Ngoài ra, tinh dầu và chiết xuất từ hạt ngò rí có thể giúp giảm đường huyết. Các enzym thúc đẩy quá trình loại bỏ đường khỏi máu được kích hoạt mạnh mẽ hơn, điều này đặc biệt hữu ích cho người mắc bệnh tiểu đường.
Nghiên cứu trên chuột bị tiểu đường cho thấy, khi sử dụng chiết xuất hạt ngò rí với liều lượng 20mg/kg, sau 6 giờ lượng đường trong máu đã giảm xuống 4 mmol/L và lượng insulin cũng tăng lên. Hiệu quả này tương đương với tác dụng của thuốc điều trị tiểu đường Glibenclamide.
Tinh dầu và chiết xuất từ hạt ngò rí có thể giúp giảm đường huyết
Tăng cường khả năng miễn dịch
Không chỉ vậy, ngò rí còn là nguồn cung cấp dồi dào vitamin C và các khoáng chất thiết yếu, cùng với các chất có khả năng tăng cường hệ miễn dịch như tocopherols, terpinene, và quercetin.
Vitamin A trong ngò rí cũng đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích hoạt động của các tế bào bạch cầu và bạch huyết, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh một cách hiệu quả hơn.
Ngò rí còn là nguồn cung cấp dồi dào vitamin C và các khoáng chất thiết yếu, cùng với các chất có khả năng tăng cường hệ miễn dịch
Tiêu đờm, giảm ho
Theo y học cổ truyền, ngò rí còn có tác dụng tiêu đờm, giảm ho và sát khuẩn cổ họng. Nó giúp loại bỏ đờm nhầy bám ở thành họng, làm thông thoáng đường thở, từ đó giảm cảm giác khó chịu khi bị viêm họng và các bệnh lý liên quan đến đường hô hấp.
Xem thêm: 10 cách trị ho có đờm tại nhà an toàn, hiệu quả
Chữa hôi miệng
Ngò rí chứa Citronellol, một hợp chất có khả năng khử trùng mạnh, giúp tiêu diệt vi khuẩn gây mùi trong khoang miệng, ngăn ngừa viêm loét và giữ cho hơi thở luôn thơm mát.
Xem thêm: 24 Cách trị hôi miệng tận gốc tại nhà đơn giản, hiệu quả
Ngò rí chứa Citronellol, một hợp chất có khả năng khử trùng mạnh, giúp tiêu diệt vi khuẩn gây mùi trong khoang miệng
Cải thiện thị lực
Bên cạnh đó, loại rau này còn giàu vitamin A, C và các hoạt chất chống lão hóa, giúp tăng cường sức khỏe cho mắt, cải thiện thị lực và ngăn ngừa thoái hóa điểm vàng - đặc biệt hữu ích cho những người thường xuyên làm việc với máy tính.
Ngò rí giàu vitamin A, C và các hoạt chất chống lão hóa, giúp tăng cường sức khỏe cho mắt
Ngăn ngừa ung thư
Một trong những lợi ích không thể bỏ qua của ngò rí là khả năng ngăn ngừa ung thư nhờ chứa hàm lượng cao flavonoid, đặc biệt là myricetin và apigenin.
Những hợp chất này đã được chứng minh có tác dụng chống oxy hóa mạnh, bảo vệ tế bào khỏi sự tấn công của các gốc tự do gây biến đổi gen. Do đó, việc bổ sung ngò rí vào chế độ ăn có thể giúp giảm nguy cơ mắc các loại ung thư nguy hiểm như ung thư vú, ung thư da và ung thư tiền liệt tuyến.
Một trong những lợi ích không thể bỏ qua của ngò rí là khả năng ngăn ngừa ung thư nhờ chứa hàm lượng cao flavonoid
Kháng viêm, ngăn ngừa viêm khớp
Hàm lượng vitamin C và beta-carotene trong ngò rí không chỉ giúp tăng cường sức đề kháng mà còn hỗ trợ cơ thể chống lại viêm nhiễm, sưng viêm do côn trùng cắn và phòng ngừa viêm khớp dạng thấp.
Hàm lượng vitamin C và beta-carotene trong ngò rí không chỉ giúp tăng cường sức đề kháng mà còn hỗ trợ cơ thể chống lại viêm nhiễm
Bảo vệ thần kinh
Đặc tính chống viêm của ngò rí cũng có thể giúp ngăn chặn các bệnh lý liên quan đến viêm nhiễm ở não như đa xơ cứng, Parkinson và Alzheimer. Thử nghiệm trên chuột thí nghiệm cho thấy chiết xuất ngò rí có khả năng bảo vệ các tế bào thần kinh khỏi tổn thương do động kinh, nhờ vào các chất chống oxy hóa tự nhiên.
Chiết xuất ngò rí có khả năng bảo vệ các tế bào thần kinh khỏi tổn thương do động kinh, nhờ vào các chất chống oxy hóa tự nhiên
Hỗ trợ điều trị sỏi thận
Không chỉ vậy, ngò rí còn có tác dụng lợi tiểu, giúp tống khứ sỏi ra khỏi thận và làm sạch đường tiết niệu, giúp các tổn thương viêm nhiễm trong đường tiểu nhanh lành.
Ngò rí còn có tác dụng lợi tiểu, giúp tống khứ sỏi ra khỏi thận và làm sạch đường tiết niệu
Giảm căng thẳng, lo âu
Một số nghiên cứu trên động vật còn cho thấy chiết xuất từ ngò rí có khả năng giảm lo âu và xoa dịu căng thẳng thần kinh trung ương với hiệu quả tương đương với thuốc an thần Diazepam.
Chiết xuất từ ngò rí có khả năng giảm lo âu và xoa dịu căng thẳng thần kinh trung ương
Lợi sữa
Phụ nữ sau sinh gặp vấn đề mất sữa có thể sử dụng 6g quả ngò rí sắc kỹ với 100ml nước, sau đó chia thành 2 lần uống mỗi ngày để giúp thông tuyến sữa và kích thích sữa về nhiều hơn.
Xem thêm: 11 cách kích sữa cho mẹ bầu ít sữa sau sinh đơn giản, hiệu quả
Cải thiện sức khỏe tình dục
Trong y học cổ truyền Ấn Độ, ngò rí còn được kết hợp với một số dược liệu khác để làm thuốc tăng cường sinh lý và kích thích ham muốn tình dục ở nam giới.
Ngò rí còn được kết hợp với một số dược liệu khác để làm thuốc tăng cường sinh lý và kích thích ham muốn tình dục ở nam giới
Bảo vệ tim mạch
Nghiên cứu trên động vật cho thấy, chiết xuất từ ngò rí có thể giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch đáng kể. Khi sử dụng ngò rí, mức cholesterol LDL - nguyên nhân chính gây xơ vữa động mạch, đau tim và đột quỵ - đã giảm đáng kể trên cơ thể chuột thí nghiệm.
Chiết xuất từ ngò rí có thể giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch đáng kể
Tăng cường chắc khoẻ xương
Ngò rí là nguồn cung cấp dồi dào vitamin K và canxi - hai khoáng chất cực kỳ quan trọng cho sức khỏe xương khớp, giúp xương chắc khỏe và ngăn ngừa loãng xương, gãy xương.
Ngò rí là nguồn cung cấp dồi dào vitamin K và canxi, hai khoáng chất cực kỳ quan trọng cho sức khỏe xương khớp
Trị mụn
Với đặc tính kháng khuẩn và tiêu viêm tự nhiên, ngò rí còn được tận dụng trong việc trị mụn trứng cá và mụn bọc. Bạn chỉ cần ép lấy nước cốt ngò rí và chấm lên các nốt mụn mỗi ngày một lần hoặc kết hợp với nghệ tươi để tăng hiệu quả điều trị.
Với đặc tính kháng khuẩn và tiêu viêm tự nhiên, ngò rí còn được tận dụng trong việc trị mụn trứng cá và mụn bọc
Phòng ngừa bệnh đậu mùa
Ngoài ra, ngò rí cũng có thể được dùng để phòng ngừa bệnh đậu mùa. Bạn chỉ cần ép lấy một muỗng nước cốt ngò rí tươi, pha chung với một thìa muối ăn và uống mỗi ngày một lần trong vòng 7 ngày.
Chữa bệnh đậu sởi không mọc
Quả ngò rí còn có tác dụng hạ sốt và làm nhanh mọc đậu khi bị bệnh đậu mùa. Để sử dụng, nghiền 80g quả ngò rí thành bột mịn, nấu chung với 100ml nước và 100ml rượu trong 10 phút, đậy kín nắp. Sau đó, lọc lấy nước và phun đều khắp cơ thể, tránh phần mặt.
Cải thiện tình trạng rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ
Thường xuyên ăn ngò rí giúp phụ nữ duy trì sự cân bằng nội tiết tố, từ đó ổn định chu kỳ kinh nguyệt và giảm thiểu các cơn đau bụng kinh trong những ngày "đèn đỏ".
4Cách sử dụng và bảo quản ngò rí
Sử dụng ngò rí đúng cách có thể mang lại những lợi ích tối đa cho sức khỏe. Bạn có thể áp dụng các phương pháp sau:
Cách 1: Thêm vào món ănNgò rí thường được dùng như một loại gia vị phổ biến trong các món ăn hàng ngày. Chỉ cần cắt nhỏ và rắc lên các món canh, rau xào hoặc bánh… không chỉ làm tăng hương vị thơm ngon mà còn bổ sung thêm dinh dưỡng cho bữa ăn.
Cách 2: Ăn ngò rí tươiNgò rí tươi có thể ăn kèm với các món cá, thịt luộc hoặc kết hợp với xà lách và các loại rau sống khác. Tuy nhiên, cần rửa sạch và ngâm ngò rí trong nước muối pha loãng trước khi ăn để loại bỏ vi khuẩn và trứng giun sán.
Cách 3: Uống nước ép ngò ríNguyên liệu: 1 bó ngò rí lớn, 2 quả táo xanh, 1 quả dưa leo và 1 thìa nước cốt chanh.
Cách thực hiện: Rửa sạch ngò rí, gọt vỏ táo và dưa leo, rồi cắt nhỏ. Cho tất cả vào máy ép lấy nước uống 2 - 3 lần mỗi tuần. Nước ép ngò rí có vị chua ngọt và mùi thơm đặc trưng, giúp giải độc, kích thích tiêu hóa, làm đẹp da và mang lại cảm giác sảng khoái.
Cách 4: Hãm trà uốngThân, lá và quả ngò rí có thể phơi khô để làm trà uống hàng ngày. Hiện nay, trà ngò rí dưới dạng túi lọc đã có sẵn trên thị trường, bạn có thể mua về sử dụng cho tiện lợi và tiết kiệm thời gian.
5Lưu ý khi ăn ngò rí tốt cho sức khỏe
Khi sử dụng rau ngò rí, bệnh nhân đang điều trị tiểu đường hoặc cao huyết áp nên theo dõi sức khỏe chặt chẽ. Người có đường huyết thấp, huyết áp thấp, bị cước khí, kim sang hoặc dị ứng với ngò rí cần tránh sử dụng loại rau này. Phụ nữ mang thai và người bị bệnh gan cũng không nên tiêu thụ ngò rí quá mức.
Mặc dù rau ngò rí mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng nếu lạm dụng, nó có thể gây ra các tác dụng phụ như đau bụng, buồn nôn, và chóng mặt. Để an toàn, mỗi ngày chỉ nên tiêu thụ từ 10 - 20g thân lá và không quá 4 - 10g quả ngò rí.
Trên đây là một số thông tin hữu ích về công dụng của rau mùi và cách sử dụng nó để hỗ trợ điều trị bệnh. Tuy nhiên, những bài thuốc dân gian này chỉ mang tính chất tham khảo và không nên tự ý áp dụng. Trước khi sử dụng, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
